Już w okresie międzywojennym rozpoczęto inicjatywy mające na celu ochronę wyjątkowych ekosystemów doliny Biebrzy poprzez utworzenie rezerwatów przyrody. Biebrzański Park Narodowy, założony w roku 1993, z powierzchnią 59 223 ha jest największym parkiem narodowym w Polsce. Charakteryzuje się on rozległymi obszarami bagien i torfowisk, które zajmują ponad 40% jego terenu, a resztę stanowią głównie lasy. Te dziewicze tereny bagienne są wyjątkowe w skali europejskiej, stanowiąc cenne enklawy bioróżnorodności.
Park jest znany przede wszystkim jako siedlisko ptactwa, z ponad 298 zarejestrowanymi gatunkami, w tym około 198 gatunkami lęgowymi, które wybierają Dolinę Biebrzy na miejsce swoich gniazd. Wiosną, kiedy rzeka wylewa, rozlewiska stają się miejscem, gdzie można obserwować setki tysięcy ptaków wracających z długich migracji. Dolina Biebrzy jest także rajem dla wielu gatunków ptaków wędrownych, takich jak siewkowce, gęsi, kaczki, czy żurawie, w tym również dla tych zagrożonych wyginięciem, jak orlik grubodzioby, cietrzew, dubelt, czy wodniczka.
Ze względu na swoje bogactwo ptasie, bagna biebrzańskie zostały uznane przez BirdLife International za obszar o światowym znaczeniu. Ponadto, Biebrzański Park Narodowy jest częścią obszarów objętych Konwencją Ramsarską. Symbolem Parku jest batalion, ptak, który przystaje w Dolinie Biebrzy podczas swoich migracji z zimowisk w Afryce na lęgowiska w tundrze arktycznej. To właśnie nad Biebrzą można obserwować jego spektakularne toki, będące fascynującym widowiskiem rytualnych walk godowych.
Diversyfikacja biologiczna Biebrzańskiego Parku Narodowego jest rzeczywiście imponująca. Różnorodność flory obejmuje ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych oraz około 220 gatunków porostów. Fauna jest równie bogata, z prawie 3500 gatunkami bezkręgowców, 36 gatunkami ryb, 5 gatunkami gadów i 12 gatunkami płazów. Ssaki są tu reprezentowane przez 48 gatunków, wśród których szczególną uwagę zwracają łosie. Jest to miejsce, gdzie na Czerwonym Bagnie przetrwały ostatnie polskie łosie podczas II wojny światowej. Populacja ta doświadczyła znaczącego spadku w latach 90. XX wieku z powodu nadmiernego polowania. Obecnie, z około 600 osobnikami żyjącymi w dolinie, łosie te stanowią znaczną część ogólnokrajowej populacji, mimo że nadal istnieją dyskusje dotyczące polowań. W Biebrzańskim Parku Narodowym można również spotkać inne gatunki, takie jak wilki, jenoty, rysie, bobry i wydry, które znajdują tutaj idealne warunki do życia.
Centrum Edukacji i Zarządzania Biebrzańskim Parkiem Narodowym
Rozpoczęcie zwiedzania Biebrzańskiego Parku Narodowego najlepiej zacząć od odwiedzin w Centrum Edukacji i Zarządzania BPN, mieszczącym się w Osowcu-Twierdzy. Budynek ten jest w pełni dostosowany do potrzeb osób z ograniczeniami ruchowymi, oferując udogodnienia takie jak podjazd, szerokie drzwi oraz toaletę odpowiednio przystosowaną. Ośrodek ten służy jako punkt informacji turystycznej, gdzie można uzyskać potrzebne informacje, nabyć mapy i różnorodne pamiątki. Warto również odwiedzić salę muzealną, która prezentuje faunę zamieszkującą bagna Biebrzańskie. Z myślą o odwiedzających z niepełnosprawnościami wzroku, sala została wyposażona w specjalne linie prowadzące oraz pola uwagi. Informacje o eksponatach oraz mapy parku są dostępne także w alfabecie Braille’a, a cała wystawa może być zwiedzana z użyciem audioprzewodnika.
Podróżując tzw. Carską Drogą, łączącą Laskowiec z Goniądzem, można zobaczyć malowniczy ols bagienny, który jest widoczny nawet z trasy. Nie jest rzadkim widokiem, gdy łosie wyłaniają się z zarośli na drogę, a przejeżdżające pojazdy często zwalniają, aby ich pasażerowie mogli przyglądać się okolicznym zwierzętom. Poza olsami, w tle majaczy rozległa przestrzeń Bagna Ławki. To tutaj Biebrzański Park Narodowy angażuje się w aktywne działania ochronne, w tym wykaszanie, co obejmuje obszar ponad 1000 ha bagien. Efekty te działania są widoczne w postaci częstych wizyt batalionów, rycyków i kulików. Unikalne ekosystemy niskiego bagna oraz jego mieszkańców można podziwiać z kładki na końcu ścieżki „Długa Luka”. Ta znana kładka ma długość 400 m i znajduje się w połowie drogi między wioskami Laskowiec a Dobarz.
Ścieżka edukacyjna „Czerwone Bagno”
W odległości około 4 km od leśniczówki Grzędy znajduje się początek ścieżki edukacyjnej „Czerwone Bagno”. Trasa ta, wyposażona w kładkę o długości około 1 km, prowadzi do platformy widokowej położonej w strefie ochrony ścisłej, niedostępnej dalej dla zwiedzających. Ścieżka pozwala na obserwację charakterystycznej roślinności borów bagiennych, olsów, a także procesów naturalnej sukcesji ekologicznej. Dostępna jest również część ścieżki edukacyjnej „Wydmy”, o długości blisko 200 m, przystosowana dla osób poruszających się na wózkach. Dodatkowo, istnieje możliwość przejechania odcinka od leśniczówki Grzędy do Nowego Światu (8 km) samochodem pod opieką licencjonowanego przewodnika z Biebrzańskiego Parku Narodowego, co pozwala na łączenie przejazdu z przerwami na spacery po wymienionych ścieżkach.
Ścieżka edukacyjna „Szuszalewo”
W rejonie Górnego Basenu Biebrzy dostępna jest część ścieżki edukacyjnej „Szuszalewo”. Trasa ta prowadzi początkowo po drewnianych pomostach na odcinku 2 km, a następnie kontynuuje się piaszczystą drogą przez ostatnie 500 m. Podczas spaceru można podziwiać urokliwe krajobrazy torfowisk niskich. Dodatkowo, ścieżka przechodzi przez tereny, na których znajduje się siedlisko wodniczki, ptaka umieszczonego na czerwonej liście gatunków zagrożonych wyginięciem. Mówi się, że charakterystyczne odgłosy wodniczki mogą być słyszalne już po pokonaniu pierwszych kilkuset metrów na drewnianej kładce.