Zarząd Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej wystosował do premiera Donalda Tuska pismo, w którym zwraca się o podjęcie działań skutkujących zintensyfikowaniem procesów inwestycyjnych na obszarze zarządzanym przez SSSE.
Ponadto, podczas wizyty premiera Donalda Tuska w Białymstoku w dniu 24 maja, głos na temat możliwego wsparcia funkcjonowania Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej zabrała wiceprezes strefy Anna Naszkiewicz.
– Mechanizm Polska Strefa Inwestycji w przypadku przesmyku suwalskiego i terenów graniczących z Obwodem Kaliningradzkim i Białorusią przestaje działać. Pojawiły się programy rządowe tj. Rządowy Program rozwoju północno-wschodnich obszarów przygranicznych na lata 2024-2030 oraz program HoReCa. Chcielibyśmy, się do Pana zwrócić o obniżenie progów inwestycyjnych dla naszej Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Chcielibyśmy, aby pochylili się Państwo nad naszą sytuacją niepewności gospodarczej, ucieczki przedsiębiorców, bojaźni przed inwestowaniem. Liczę, że Pan Premier nad tym się pochyli, gdyż to bardzo ważna decyzja dla naszego regionu – powiedziała podczas spotkania z premierem Anna Naszkiewicz.
Premier Donald Tusk stwierdził, iż przyjrzy się temu bardzo dokładnie.
Poniżej publikujemy nagranie dotyczące tematu SSSE, który został poruszony podczas otwartego spotkania Donalda Tuska w Białymstoku oraz treść listu przesłanego przez zarząd SSSE do premiera.
Zarząd Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej S.A. zwraca się o podjęcie działań skutkujących zintensyfikowaniem procesów inwestycyjnych na obszarze zarządzanym przez SSSE S.A., w ramach obowiązującej ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji (t.j. Dz.U. 2023 r., poz.74 ze zm.).
Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczne powstała w 1996 roku, obejmuje obszar 19 wydzielonych podstref o łącznej powierzchni 662,9506 ha, położonych na terenie trzech województw: podlaskiego, warmińsko-mazurskiego i mazowieckiego.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji, swoim zasięgiem działania Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. obejmuje całe województwo podlaskie, 2 powiaty województwa warmińsko-mazurskiego: ełcki i gołdapski oraz 4 powiaty województwa mazowieckiego: łosicki, ostrowski, sokołowski i węgrowski, pełniąc funkcję zarządzającego obszarem wspierania nowych inwestycji, o łącznej powierzchni ok. 26 414 km².
Obecnie obowiązujące rozwiązania prawne doprowadziły do zmniejszenia, a wręcz wyhamowania nowych inwestycji realizowanych na zarządzanym obszarze, które mogły być objęte pomocą publiczną, wynikającą z obowiązującej ustawy o wspieraniu nowych inwestycji. Powodem swoistej „stagnacji inwestycyjnej” jest wysoka bariera kosztów minimalnych, które zobowiązany jest ponieść inwestor, chcący zrealizować inwestycję, korzystając jednocześnie z ulgi podatkowej, wynikającej z otrzymanej decyzji o wsparciu.
Koszty minimalne nowej inwestycji (obowiązek spełnienia kryterium ilościowego), związane z założeniem nowego zakładu, które zobowiązany jest ponieść inwestor w 2024 r., chcący jednocześnie skorzystać z ulgi podatkowej, wynoszą dla dużego przedsiębiorcy (minimalne kwoty, które zobowiązany jest ponieść duży przedsiębiorca, są kwotami bazowymi do obliczenia minimalnych kwot, które zobowiązany jest ponieść przedsiębiorca średnia, mały i mikro): od 10 mln zł (powiat kolneński) do 80 mln zł (powiat łosicki, sokołowski, bielski, łomżyński, suwalski). W wypadku miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze minimalna wysokość nakładów inwestycyjnych, które zobowiązany jest ponieść duży przedsiębiorca wynosi10 mln zł .
Podane wysokości minimalnych nakładów inwestycyjnych (obowiązek spełnienia kryterium ilościowego), stały się wysokością „zaporową” dla realizacji nowych inwestycji, ograniczając ich liczbę. Skutkiem tego jest stopniowe wyhamowywanie rozwoju gospodarczego regionu, które będzie się pogłębiać. Pociągnie za sobą negatywne skutki zarówno w sferze ekonomicznej jak i szeroko rozumianej sferze społecznej.
Przeprowadzona w 2016 roku delimitacja miast średnich, mająca na celu wskazanie miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze, która została zaktualizowana w 2019 roku, (Delimitacja miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze opracowana w 2016 roku przez Polska Akademię Nauk i uaktualniona w opracowaniu z 2019 roku) wskazała, iż na obszarze zarządzanym przez SSSE S.A. znajduje się tylko 9 miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze (określane również, jako miasta powiększające dystans rozwojowy). Na terenie województwa podlaskiego jest wskazanych 7 miast średnich: Augustów, Bielsk-Podlaski, Grajewo, Hajnówka, Łomża, Sokółka, Zambrów; województwa warmińsko-mazurskiego miasto Ełk; województwa mazowieckiego miasto Ostrów Mazowiecka.
Oznacza to, że obecnie obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji (Dz.U. 2022 r., poz. 2861 ze zm.), zawierające Załącznik nr 1 tabele nr 3, która wymienia 139 miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze, obejmuje tylko niewielką część obszaru zarządzanego przez SSSE S.A., na którym obowiązują obniżone progi inwestycyjne – § 4 pkt 4 ppkt 1, 2 i 3 rozporządzenia.
Tym samym, inwestorzy nie mogą korzystać w szerokim zakresie z obniżonego progu inwestycyjnego, dającego możliwość realizacji nowej inwestycji i skorzystaniu z ulgi podatkowej, już po zainwestowaniu minimum 10 mln zł, przez dużego przedsiębiorcę, w mieście średnim tracącym funkcje społeczno-gospodarcze (średni przedsiębiorca min. 1 mln zł, mały min. 0,5 mln, mikro min. 0,2 mln zł).
Przykładem miejsca, gdzie ustalony tylko w oparciu o relację przeciętnej stopy bezrobocia w danym powiecie (mieście na prawach powiatu) do przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, minimalny próg inwestycyjny, jest czynnikiem hamującym inwestorów, jest miasto Suwałki.
Rozwój miasta, związany również z inwestycjami na terenie SSSE Podstrefa Suwałki spowodował, iż nie zostało ono zaliczone, do grona miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze mimo, iż wskaźniki społeczno-ekonomiczne w coraz większym stopniu wskazują na możliwość pojawienia się problemów rozwojowych.
Przeciętna stopa bezrobocia w Suwałkach (5,3 % na dzień 30 czerwca 2023 roku) która, jest wynikiem starań władz lokalnych, przedsiębiorców i mieszkańców, doprowadziła w konsekwencji do wysokich progów inwestycyjnych (próg inwestycyjny obowiązujący dużego przedsiębiorcę wynosi 60 mln zł).
Obniżenie progów inwestycyjnych skutkowałoby wzrostem konkurencyjności Suwałk, jako miejsca realizacji nowych inwestycji, co pozytywnie wpłynie na rozwój gospodarczy miasta, zwiększając jednocześnie poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji mieszkańców.
Należy również wziąć pod uwagę fakt, iż na spadek zainteresowania inwestycjami lokowanymi na obszarze zarządzanym przez SSSE S.A. wpływają czynniki zewnętrzne, nie związane z obowiązującymi regulacjami prawnymi.
Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. zarządza obszarem położonym w północno-wschodniej i wschodniej części Kraju, obejmując tereny wzdłuż granicy z Federacją Rosyjską i Republiką Białorusi. Tereny te postrzegane są przez inwestorów, jako tereny o wysokim stopniu ryzyka inwestycyjnego.
Przesmyk suwalski, jako określenie miejsca zagrożonego potencjalnym konfliktem zbrojnym, kojarzy się bardzo emocjonalnie i niesie ze sobą dużo obaw. I niepewności.
Pozostałe tereny, na których funkcjonuje SSSE S.A. to obszar, które również odczuwają negatywne skutki konfliktu zbrojnego na Ukrainie, tracąc na swojej atrakcyjności inwestycyjnej, postrzegany jako „strefa przyfrontowa”.
Agresja rosyjska na Ukrainę oraz trwająca wojna hybrydowa na granicy polsko- białoruskiej, przyczyniły się i wciąż przyczyniają do coraz bardziej odczuwalnego pogorszenia sytuacji społeczno-gospodarczej terenów przygranicznych. W sposób zauważalny obniżyła się dynamika rozwoju gospodarczego, turystyki i handlu.
Funkcjonujące w przestrzeni publicznej określenia „Przesmyk suwalski” czy „strefa przyfrontowa”, stają się powoli synonimami, określającymi obszar zarządzany przez Suwalska Strefę Ekonomiczną S.A., skutecznie odstraszając potencjalnych inwestorów i tym samym wyhamowując rozwój regionu.
Zauważyć należy również, że są to często tereny niedoinwestowane infrastrukturalnie, ze złą siecią dróg i brakami w uzbrojeniu potencjalnych terenów inwestycyjnych.
Czynnikiem spowalniającym inwestycję, jest również zauważalny brak rąk do pracy, szczególnie na terenach położonych bezpośrednio wzdłuż granicy. Są to, w dominującej części tereny wiejskie, związane z produkcja rolną, ze znacznym, trwałym odpływem ludzi młodych (w wieku produkcyjnym).
Do końca kwietnia 2024 roku Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. wydała 4 decyzje o wsparciu, na podstawie których realizowane będą inwestycje na terenie powiatów: zambrowskiego (miasto Zambrów), ostrowskiego (miasto Ostrów Mazowiecka), łosickiego (miejscowość Nowe Szpaki), grajewskiego (miejscowość Toczyłowo). Żadna z inwestycji, objętych ww. decyzjami, nie będzie realizowana, w powiatach, których obszar obejmuje tereny przygraniczne.
W 2023 roku na 24 wydane decyzje o wsparciu, tylko 6 będzie realizowane w powiatach obejmujących tereny przygraniczne, ale w gminach oddalonych od granicy: w powiecie hajnowskim 1 (miasto Hajnówka), w powiecie białostockim 5 (gminy: Juchnowiec Kościelny, Supraśl, Turośń Kościelna). W 2022 roku na 14 wydanych decyzji, 2 będą realizowane w powiatach obejmujących tereny przygraniczne. Jedna w powiecie siemiatyckim, w gminie Siemiatycze (miejscowość Czartajew), która nie obejmuje terenu bezpośrednio przy granicy oraz w powiecie gołdapskim, w gminie Gołdap, obejmującej bezpośrednio tereny przy granicy.
To krótkie zestawienie obrazuje, że inwestorzy nie lokują swoich przedsięwzięć na terenach gmin przygranicznych, uznając je jako mało atrakcyjne biznesowo.
Jaskrawym tego przykładem, są tereny inwestycyjne, objęte Podstrefą Narewka SSSE, położone w gminie Narewka, bezpośredni przy granicy z Republiką Białoruś, o łącznej powierzchni 29,3122 ha.
Obecnie, na terenie Podstrefy Narewka SSSE działa tylko jeden Przedsiębiorca (Mirand-Plus Sp. z o.o., Zezwolenie nr 230 z 12 grudnia 2016 r.), który na realizację inwestycji zajmuje 6,5200 ha. Pozostałe 22,7922 ha powierzchni Podstrefy, pozostają niezagospodarowane.
W związku z tym, Zarząd Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej S.A. stoi na stanowisku, że bezzwłocznie należy podjąć działania, które odwrócą zarysowujący się trend spadku zainteresowania rozwojem nowych inwestycji na terenie zarządzanym przez SSSE S.A., w szczególności na terenach w pasie przygranicznym. Widzimy pilną potrzebę wprowadzenia pewnej formy rekompensaty podwyższonego ryzyka inwestowania na obszarach przyfrontowych, jak nazywa się pas samorządów wzdłuż polskiej granicy wschodniej. Rekompensaty, która będzie pełniła również rolę zachęty, stymulującej procesy inwestycyjne.
W miesiącu kwietniu 2024 roku, rozpoczęto nabór wniosków na dotacje dla branży hotelarskiej, gastronomicznej i cateringowej (HoReCa) oraz turystycznej i kulturalnej w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Do uzyskania dotacji, z tego programu mogą aplikować podmioty z województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego, czyli obszaru działania Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Jest to jednak pomoc, kierowana do przedsiębiorców, których działalność nie jest objęta pomocą publiczną, oferowana przez Strefę.
W kwietniu br. Rząd przyjął do realizacji „Rządowy Program rozwoju północno-wschodnich obszarów przygranicznych na lata 2024-2030”, którego celem jest poprawa jakości życia mieszkańców północno-wschodnich obszarów przygranicznych poprzez ograniczenie negatywnych skutków ataku Rosji na Ukrainę. Program ten dedykowany jest głównie do samorządów, a za ich pośrednictwem do mieszkańców obszarów przygranicznych.
Zarząd Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej S.A., poparty wieloma głosami przedsiębiorców proponuje, aby działaniem komplementarnym do ww. Programów było działanie skierowane do przedsiębiorców, poprzez dodanie zapisu w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji (Dz.U. 2022 r., poz. 2861 ze zm.), że na obszarach objętych „Rządowym Programem rozwoju północno-wschodnich obszarów przygranicznych na lata 2024-2030” zastosowanie ma minimum 10 mln zł, przez dużego przedsiębiorcę, tak, jak w mieście średnim tracącym funkcje społeczno-gospodarcze (średni przedsiębiorca min. 1 mln zł, mały min. 0,5 mln, mikro min. 0,2 mln zł). Pozwoli to na zrekompensowanie podwyższonego ryzyka inwestowania w obszarach przygranicznych i mamy nadzieję, że przyciągnie to inwestorów w większej ilości niż w ostatnich latach, dynamizują rozwój regiony.