Gazociąg Polska – Litwa (GIPL) to jeden ze strategicznych projektów GAZ-SYSTEM, które zwiększą bezpieczeństwo energetyczne kraju. Inwestycja ma na celu połączenie systemów gazowych Polski i Litwy. Budowa polsko-litewskiego interkonektora może stać się impulsem gospodarczym dla północno-wschodniej Polski.
Inwestycja posiada wszystkie decyzje formalno-prawne, wraz z pozwoleniem na budowę. Na odcinku północnym o długości ok. 185 km, zostali wybrani wszyscy wykonawcy prac budowlanych, w trakcie są dostawy materiałów. Trwają prace w zakresie spisywania protokołów opisu stanu nieruchomości przed rozpoczęciem budowy. Na odcinku południowym postępowania przetargowe na wybór wykonawców i dostawców są w fazie końcowej.
Dlaczego protokoły są ważne?
Sporządzanie opisu stanu zagospodarowania nieruchomości zajętych pod budowę gazociągu – czyli spisanie protokołu wejścia – będzie w przyszłości jedną z podstaw do wypłacenia odszkodowania. Przed rozpoczęciem robót budowlanych wykonawca prac ma obowiązek sporządzić taki protokół w obecności właściciela. Wskazuje się w nim m.in. rodzaj upraw, drzewa i krzewy oraz inne elementy zagospodarowania działki. Protokół powinien zostać podpisany przez właściciela nieruchomości oraz przedstawiciela Inwestora, w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. Po zakończeniu prac na każdej działce sporządzony będzie protokół końcowy, określający stan nieruchomości po zakończeniu wszystkich robót. Następnie GAZ-SYSTEM przekaże protokoły właściwemu wojewodzie – m.in. właśnie na ich podstawie zostanie określona przez rzeczoznawcę majątkowego wysokość odszkodowania. Spisywanie protokołów odbywa się we wcześniej zapowiedzianych terminach, o czym właściciel będzie pisemnie zawiadomiony przez wykonawcę. W przypadku nieobecności właściciela nieruchomości, protokół zostanie spisany komisyjnie przez wykonawcę jako przedstawiciela Inwestora.
Jak wygląda proces budowy gazociągu?
Budowa gazociągu Polska – Litwa została zaplanowana na okres ponad dwóch lat i zakończy się w 2022 roku. Zanim wykonawca robót przystąpi do właściwych prac budowlanych, nastąpi geodezyjne wytyczenie pasa potrzebnego do prac montażowych gazociągu. Następnie usuwane są drzewa, krzewy, karpina oraz zdjęta zostaje wierzchnia warstwa gruntu (humus), która zostaje zebrana i zabezpieczona. Pozostała ziemia z wykopu jest odkładana w inne miejsce. Wzdłuż wytyczonej trasy rozmieszcza się rury, które potem zostają zespawane i ułożone w wykopie na głębokości pozwalającej na przykrycie warstwą gruntu o grubości co najmniej 1,2 m od wierzchu rury do powierzchni ziemi.
Podczas budowy gazociągów często występują przeszkody terenowe, takie jak: drogi, linie kolejowe, czy cieki wodne. Pokonywane są one w większości z wykorzystaniem metod bezwykopowych, m.in. przewiertów i przecisków pod istniejącą infrastrukturą.
Czy nieruchomość po budowie zostanie przywrócona do stanu poprzedniego?
Na inwestorze spoczywa obowiązek przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego, niezwłocznie po zakończeniu inwestycji. Jeżeli przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego jest niemożliwe albo powoduje nadmierne trudności lub koszty, za szkody powstałe w skutek tych prac przysługuje odszkodowanie.
Jak będą wyliczane odszkodowania?
Odszkodowania związane z budową gazociągu będą naliczone i wypłacane na podstawie decyzji administracyjnej wojewody. Ten obszar reguluje Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (tekst jednolity – Dz.U. z 2019 r., poz. 1554), na podstawie której powstaje przedmiotowa inwestycja. Odszkodowania otrzymają właściciele, którzy ponieśli szkody na zajętych pod budowę częściach nieruchomości w wysokości zależnej od stopnia ingerencji inwestycji w daną nieruchomość.
Organem odpowiedzialnym za określenie wysokości odszkodowań jest właściwy miejscowo wojewoda, który będzie prowadził w tym celu postępowanie administracyjne. Zapewni on stronom postępowania czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwi im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów.
Do wyliczenia odszkodowania za posadowienie gazociągu przyjmuje się m.in.:
- szkody rolnicze związane z zajęciem nieruchomości na okres budowy,
- ograniczenie korzystania z nieruchomości w związku z ustanowieniem strefy kontrolowanej gazociągu,
- pozostałe szkody powstałe w trakcie i w wyniku budowy gazociągu.
Decyzję o wysokości odszkodowania wojewoda wydaje w oparciu o operaty szacunkowe, wykonane przez powołanych rzeczoznawców majątkowych. W swoich wycenach uwzględniają oni m.in. wspomniane protokoły wejściowe i końcowe zawierające opis zagospodarowania działek oraz wykazane szkody na konkretnej działce, których nie można było naprawić.
Czy właściciel nieruchomości otrzyma odszkodowanie za drewno?
W sporządzonych w operacie szacunkowym wycenach, rzeczoznawca uwzględni również wartość wyciętego drzewostanu, dodatkowo wycięte drewno zostanie przekazane do dyspozycji właścicieli nieruchomości.
Czy będą występować przypadki wywłaszczeń?
Na potrzeby budowy nielicznych na trasie inwestycji obiektów naziemnych takich jak np. zespoły zaporowo-upustowe, konieczne jest pozyskanie przez inwestora działki na cele budowlane, które odbywa się poprzez wywłaszczenie części nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Wartość odszkodowania za wywłaszczenie jest również wyliczana przez rzeczoznawcę majątkowego, powołanego przez wojewodę oraz wypłacana na podstawie decyzji wojewody. W przypadku odszkodowań związanych z wywłaszczaniem wysokość odszkodowania i jego wypłata będzie uzgodniona w formie pisemnej, między właściwym wojewodą a osobą uprawnioną do odszkodowania. Na podstawie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu wydanych dla inwestycji, dokonano już wywłaszczeń części nieruchomości niezbędnych do realizacji ww. obiektów.
Kiedy zostaną wypłacone odszkodowania?
W celu kompletnego i rzetelnego oszacowania szkody powstałej w wyniku inwestycji, musi nastąpić zakończenie budowy. Na podstawie kompletnej dokumentacji powykonawczej, obejmującej także opisane wcześniej protokoły wejścia i zejścia z działek, rozpocznie się proces naliczania wysokości odszkodowania. Wojewoda w toku postępowania administracyjnego, na podstawie wyceny rzeczoznawcy i zgromadzonych w sprawie materiałów, wyda decyzję określającą wysokość odszkodowania.
Każdej ze stron postępowania odszkodowawczego, przysługiwać będzie prawo wniesienia odwołania do organu wyższej instancji w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania.
GAZ-SYSTEM będzie zobowiązany do zapłaty odszkodowania właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu w terminie 14 dni od dnia, w którym przedmiotowa decyzja administracyjna wojewody stanie się ostateczna.
Czy właściciel utraci prawo własności do nieruchomości?
GAZ-SYSTEM nie stanie się właścicielem gruntu, w którym zostanie umieszczony gazociąg, poza opisanymi wcześniej przypadkami wywłaszczenia pod obiekty naziemne. Zgodnie z zapisami przywołanej na początku artykułu tzw. „specustawy gazowej” zostanie wykonany wpis do księgi wieczystej nieruchomości o istniejącym gazociągu i jego strefie kontrolowanej. Wpisy dokonywane są na wniosek Wojewody przez sąd w Dziale III Księgi Wieczystej, dotyczącym m.in. czasowego ograniczenia praw rzeczowych właściciela. GAZ-SYSTEM nie będzie zatem ani właścicielem, ani współwłaścicielem nieruchomości na których zlokalizowany będzie gazociąg, a właściciele nie utracą swego prawa własności.
Wpisy do ksiąg wieczystych będą dotyczyć:
- ograniczenia czasowego na potrzeby budowy. Czasowy wpis do księgi wieczystej ma na celu zapewnienie prawa do wejścia na teren nieruchomości w celu prowadzenia na niej prac budowlanych. Ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości wygasa z upływem okresu określonego w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji. Po wygaśnięciu tego ograniczenia wojewoda występuje z wnioskiem o jego wykreślenie z księgi wieczystej.
- ograniczenia trwałego na czas eksploatacji – nastąpi to po zakończeniu inwestycji. Ograniczenie korzystania z nieruchomości obejmie teren działki, gdzie przebiega gazociąg wraz z wyznaczoną przepisami strefą kontrolowaną.
Ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości odbywa się za odszkodowaniem dla właściciela nieruchomości lub użytkownika wieczystego.
Ważne!
Ograniczenie korzystania z nieruchomości po zakończeniu inwestycji nie zmienia przeznaczenia gruntów rolnych i nie powoduje ograniczeń w prowadzeniu produkcji rolniczej. Nie zmienia się również właściciel nieruchomości. GAZ-SYSTEM nie nabywa prawa własności na podstawie wpisów w księgi wieczyste. Ograniczenia polegają na obowiązku określonych zachowań właściciela, związanych ze strefą kontrolowaną, w celu zapewnienia bezpiecznej pracy gazociągu. Takie ograniczenia dotyczą w kraju wszystkich właścicieli, użytkowników wieczystych, przez których nieruchomości przechodzi gazociąg.
Co to jest strefa kontrolowana?
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie, dla nowo wybudowanych gazociągów o ciśnieniu roboczym powyżej 1,6 MPa oraz o średnicy powyżej DN 500, na okres ich użytkowania została wyznaczona strefa kontrolowana o szerokości 12 metrów – po 6 metrów na stronę od osi gazociągu.
W ramach tej strefy GAZ-SYSTEM – jako przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się transportem gazu ziemnego – jest zobowiązany kontrolować wszelkie działania, które mogłyby mieć wpływ na pracę gazociągu. W strefach kontrolowanych nie należy wznosić obiektów budowlanych, urządzać stałych składów i magazynów oraz podejmować działań mogących spowodować uszkodzenia gazociągu podczas jego użytkowania. W strefach tych nie mogą też rosnąć drzewa, w odległości mniejszej niż 3,0 m na terenach nieleśnych oraz 2,0 m na terenie lasów, licząc od osi gazociągu do pni drzew.
Przestrzeganie tych zasad jest niezmiernie ważne dla bezpiecznej pracy sieci przesyłowej.
Czy gazociąg będzie bezpiecznie użytkowany?
Po zakończeniu budowy zostaną przeprowadzone odbiory techniczne i rozruchy. Zanim jednak uzyska się ostateczne pozwolenie na użytkowanie gazociągu, podlega on m.in. próbom wytrzymałości i szczelności, których wyniki podlegają weryfikacji i akceptacji dokonywanej przez Urząd Dozoru Technicznego. Dzięki temu mamy pewność, że gazociąg spełnia normy, określające bezpieczne funkcjonowanie sieci przesyłowej. Z kolei sama trasa gazociągu w trakcie eksploatacji jest na bieżąco i cyklicznie kontrolowana przez pracowników GAZ-SYSTEM.
Spółka prowadzi okresowe kontrole i przeglądy stanu technicznego z wykorzystaniem m.in. badań tłokiem inteligentnym. Wykorzystuje się również dane z pracującego stale systemu ochrony przeciwkorozyjnej oraz prowadzi badania diagnostyczne gazociągów zgodnie z obowiązującym w Spółce systemem eksploatacji.
Kto jest wykonawcą na północnym odcinku polsko-litewskiego gazociągu?
Budowa północnej części tej inwestycji będzie realizowana przez 3 Wykonawców:
- IDS-BUD SA. na trasie Rudka Skroda – Konopki – ok. 61 km;
- konsorcjum NDI na trasie Konopki – Kuków – ok. 77 km;
- konsorcjum JT S.A. na trasie Kuków – Granica PL-LT – ok. 47 km.
W jaki sposób lokalna społeczność skorzysta na inwestycji?
Realizacja inwestycji budowy gazociągu Polska – Litwa to z całą pewnością polepszenie standardu życia mieszkańców mniejszych miejscowości, gdyż oznacza nie tylko wzrost gospodarczy, ale także realizację wielu gminnych inicjatyw. Ponadto, budowa gazociągu przesyłowego umożliwi operatorom dystrybucyjnym dokonanie podłączeń a tym samym da możliwość na gazyfikację rejonów przyległych do trasy gazociągu.
Wymierną korzyścią z inwestycji będzie corocznie odprowadzany przez GAZ-SYSTEM podatek od nieruchomości wynoszący 2% wartości odcinka gazociągu zlokalizowanego na terenie danej gminy. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że ta kwota, wpływająca regularnie do budżetów gmin, przeznaczana jest na potrzeby społeczności lokalnych, m.in. na budowę i modernizację dróg, budowę nowych placów zabaw, rozbudowę szkół, czy placówek kulturalno-oświatowych.
GAZ-SYSTEM jest firmą odpowiedzialną społecznie. Spółka w trakcie pandemii koronawirusa wsparła finansowo rozwój edukacji poprzez przekazanie darowizn kilkudziesięciu samorządom lokalnym z przeznaczeniem na zakup sprzętu komputerowego dla szkół z następujących gmin: Andrzejewo, Bakałarzewo, Boguty-Pianki, Grajewo, Mały Płock, Nowogród, Sarnaki i Szypliszki. GAZ-SYSTEM dofinansowuje także inicjatywy o charakterze proekologicznym i sponsoruje wydarzenia lokalne.
Gdzie uzyskać więcej informacji?
Inwestycję realizuje GAZ-SYSTEM S.A. – Oddział w Rembelszczyźnie, ul. Jana Kazimierza 578, 05-126 Nieporęt
Osobą wskazaną do komunikacji projektu jest Pani Marta Marcinow:
e-mail: polska-litwa@gaz-system.pl; Tel.: 691 706 706
Zapraszamy także do odwiedzenia stron internetowych: www.gazociagpolskalitwa.pl oraz www.gaz-system.pl
Trasa północnego odcinka gazociągu Polska – Litwa przebiegać będzie przez 2 województwa:
- województwo podlaskie w gminach: Mały Płock, Stawiski, Grabowo, Wąsosz, Szczuczyn, Grajewo, Rajgród, Raczki, Bakałarzewo, Suwałki, Jeleniewo, Szypliszki, Puńsk, Sejny.
- województwo warmińsko-mazurskie w gminach: Prostki, Kalinowo.